http://cretablog.gr/synenteykseis/item/97277-eleni-stasinoy-den-xora-stin-zoi-mou-i-mizeria
Ελένη Στασινού: "Δεν χωρά στην ζωή μου η μιζέρια..."
Συνέντευξη στη Ρίκη Ματαλλιωτάκη
Αν
δεν ήταν ιεροσυλία θα έκλεβα τον καθιερωμένο πια τίτλο του όντως Αγίου
των ελληνικών γραμμάτων Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, και θα τον χάριζα στη
μεγάλη κυρία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, την Ελένη Στασινού.
Και δεν θα το έκανα έτσι δίχως λόγο ή απλώς τιμής ένεκεν, θα το έκανα
γιατι στ' αλήθεια η περι ου ο λόγος εχει ένα αγιωτικό τρόπο να γράφει
ότι γράφει, κάτι που έχει αποδείξει- τουλάχιστον κατά τη γνώμη μου- σε
μια λογοτεχνική διαδρομη τριάντα και βάλε χρόνων.
Λιτή η ίδια, λιγόλογη και αυστηρή μπορείς να πεις σε προσωπικές εκφράσεις, αφήνει ότι έχει να πει σαν διαθήκη στα βιβλία της, κι όποιος κατάλαβε, κατάλαβε.
Στη παρούσα συνέντευξη η Κυρια της ελληνικής λογοτεχνίας μιλά για το καινούργιο της βιβλίο "Βρωμοθήλυκα της ιστορίας" που πρόσφατα κυκλοφόρησε απο τις ιστορικές εκδόσεις Γκοβόστη.
Αξίζει να διαβάσουμε τις απόψεις της... έστω και προς γνώσιν και συμμόρφωση:
1 Μιλήστε μας με λίγα λόγια το νέο σας βιβλίο.
Είναι ένα βιβλίο στοίχημα.. Αγαπημένος φίλος μου πρότεινε να γράψω για τόπο του. Ο τόπος του δεν είχε βαριά Ιστορία. Έπρεπε να τον μετακινήσω χρονικά και να τον ξαναχτίσω μέσα στην εποχή που σε κάθε σπιθαμή της πατρίδας, γραφόταν η Ιστορία με τον πιο κόκκινο τρόπο. Της Ελληνικής επανάστασης.
Μύθος δεν υπήρχε. Υπήρχε όμως κάποιο εφιαλτικό παραμύθι που με κυνηγούσε από τα παιδικά χρόνια. Του Αράπη. Που κρυμμένος στο μισακό με την γειτόνισσα πηγάδι μας, έβγαινε τις νύχτες και ερωτοτροπούσε μαζί της, με παράξενο τέλος και αποτελέσματα που άφηναν ένα κρύο ρίγος τα βράδια από τις αφηγήσεις των γυναικών.
Κατόπιν προέκυψε το ερώτημα Ποιος ο σκοπός που θα γραφόταν. Ήταν αρκετό να γραφεί ένα βιβλίο για να ευχαριστήσεις ένα πρόσωπο; Να εργαστείς ένα-δυο-τρία χρόνια μόνο για κάτι τέτοιο; Όχι. Έπρεπε να είναι κάτι πολύ περισσότερο.
Έτσι αποφάσισα να περάσω μέσα από τις δεκαετίες και από τόπο σε τόπο, εγγράφοντας κάθε φορά συνθήκες, ζωές, αγώνες και θυσίες, ακολουθώντας ένα κειμήλιο που ως κληρονόμημα περνούσε από γενιά σε γενιά. Είναι ένα βιβλίο που επιδέχεται τριπλή ανάγνωση. Της ευχαρίστησης, της μάθησης και της αποκωδικοποίησης. Αναλόγως τον αναγνώστη και τα «θέλω» του θα ανοιχτεί και θα «δοθεί»
2) Ποιο μήνυμα θα θέλατε να περάσετε στους αναγνώστες με το βιβλίο σας και γιατί βρώμικα θηλυκά και όχι βρόμικοι άντρες;
Το ξέρετε πως το αντικείμενο μου πάντα αφορά την ΓΥΝΑΙΚΑ. Το έχω ξαναπεί.
Με τον Εκδότη του Ιστορικού οίκου, Κ. Γκοβόστη.
Αυτήν αναλύω, αυτή προσπαθώ να γνωρίσω. Αυτήν αποκαθιστώ, δικαιώνω η όχι, δικάζω η αθωώνω, σε αυτήν δίνω δεύτερες ευκαιρίες γι αυτές αλλάζω εντελώς την ζωή που δεν κατάφεραν οι ίδιες να το κάνουν όντας ζωντανές. Αυτές «σκουντώ» -για να χρησιμοποιήσω κι έναν ενοχλητικό διαδικτυακό όρο- ώστε να υποψιαστούν πως κάτι πιο πέρα υπάρχει, που αξίζει την προσοχή τους.. Κάτι που πέρα από την ευχαρίστηση την στιγμιαία θα αφήσει κι ένα ψήγμα απορίας ίσως και μια διάθεση για μεγαλύτερη για σκέψη.
Όσο για το μήνυμα που λέτε, δεν στρατεύομαι παρά μόνο στην γλώσσα μου και την μελέτη της ιστορία μας και των λαθών της. Αν στα γραπτά μου αυτά τα δυο επιφέρουν ένα αποτέλεσμα αυτό θα είναι από μόνο του και μήνυμα και σκοπός και τέλος.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης σας, δεν ξέρω αν προσέξατε πως η λέξη ΒΡΩΜΟΘΗΛΥΚΑ αγκαλιάζεται προστατευτικά από δυο ωραία σύμβολα, που βροντοφωνάζουν πως εκεί μέσα χωράει μια παρανόηση. Μια επίφαση. Ή, μια αρχή που θα γκρεμιστεί από στιγμή σε στιγμή..
Σαν χαρακτηρισμός, είναι δημιούργημα μιας κοινωνίας αντρών και υποταγμένων γυναικών. Εφόσον κάθε θήλυ ον, που στεκόταν αντιμέτωπο με αυτό το «τείχος» η τον «τοίχο», χαρακτηριζόταν έτσι, είτε ήταν γυναίκα που απαιτούσε το δικαίωμα της ψήφου, είτε διεκδικούσε την επιλογή του συντρόφου η και της εκτός γάμου τεκνοποιίας.
Ποτέ δεν ακούσαμε για βρώμικους άντρες. Ας μην ξεχνάμε πως μας έμαθαν πως η κολυμπήθρα του Σιλωάμ για την αντρική βρωμιά είναι η γυναίκα. Μας πέρασαν στο πετσί μας πως αν η γυναίκα είναι «καθαρή» καταφέρνει να ξεπλύνει κάθε αντρικό ρύπο, διότι αυτός είναι και επιφανειακός, και προσωρινός και πίσω του πάντα κάποια άλλη ρυπαρή θήλεια ύπαρξη ευθύνεται.. Ας θυμηθούμε επίσης των ιερών γραφών τους χαρακτηρισμούς για την γυναίκα «Ιδού γάρ εν ανομίαις συνελήφθην καί εν αμαρτίαις εκίσσησέ με ή μήτηρ μου...» του Εβραϊκού Ψαλμού, το «η γυναίκα θα σωθεί με το να γεννά παιδιά»Α΄ Προς Τιμόθεον και άρα οι άτεκνες είναι καταδικασμένες και δεν υπάρχει τέλος...
3) Μετά από μια τόσο μεγάλη συγγραφική επιτυχία όπως η "Γυναίκα των Δελφών" θεωρείτε πως πρέπει να είστε πιο προσεκτική; Η για να σας το πω και διαφορετικά μια τόσο μεγάλη επιτυχία είναι βάρος ή τιμή;
Σε παλιότερη συνέντευξη σας είχα πει πως αυτήν ακριβώς την διάκριση «θα την παρομοίαζα με το φιλί που σαν παιδιά μας δώσανε οι γονείς από ευχαρίστηση. Ένα παιδί θα επαναλάμβανε την ίδια συμπεριφορά ώστε να ξανα-γευτεί αυτήν την τρυφερότητα. Κάποιο θα την αξίωνε χωρίς να έχει κάνει ιδιαίτερη προσπάθεια. Άλλο θα αδιαφορούσε και άλλο θα το έκανε φυλακτό.» προσωπικά την έκανα φυλακτό.
Όμως το βάρος, την ευθύνη, θέλω πιστεύω πως μάλλον το νοιώθει ο κάθε ένας και η κάθε μια που δεν θέλει να αρκεστεί - δεν θα πω εγώ στην διάκριση η την επιτυχία - στο σημείο γραφής που έχει φτάσει. Εφόσον είναι συνειδητοποιημένος γραφέας, αυτό- προσδιορίζεται, αυτό-περιορίζεται, αυτό-διατίθεται, ώστε να επαναπροσδιοριστεί ως τέτοιος, κάτω από το όραμα-στόχο-σκοπό που έχει δημιουργήσει για τον εαυτό του.
4) Όταν δεν γράφετε τι κάνετε;
Ετοιμάζομαι να γράψω. Δηλαδή θυμώνω, φωνάζω, γυροφέρνω αλλόφρων, σπάζω πιάτα, τοίχους, κάνω ανακαινίσεις, κάνω αγορές που θα φέρουν αρνητικό πρόσημο στον μηδαμινό προϋπολογισμό μου, δυσκολεύω την ζωή σε όποιον έχει την ατυχία να συγκατοικεί μαζί μου, σκέφτομαι, κλαίω και άλλα τέτοια όμορφα...
5) Τι σημαίνει για εσάς "είμαι συγγραφέας;"
Σημαίνει πως την ανάγκη μου να ζήσω, την έχω μετατρέψει σε μανία και ουαί σε όποιον μπει εμπόδιο στον δρόμο μου.
6) 'Έχετε όνειρα;
Δεν ονειρεύομαι. Στοχεύω. Και γι αυτό εργάζομαι, μεθοδεύω, υπομονεύω, επιμένω.
7) Ζείτε ή απλώς επιβιώνετε στην Ελλάδα του σήμερα;
Και σήμερα και χτες και πάντα θα ζω. Δεν εξαρτώ την ζωή μου ούτε από το ρεύμα μου. Θα ζήσω και θα γράψω στα σκοτάδια η στις λάμπες του δρόμου όπως έκανα μικρή. Και θα μοιραστώ την πατάτα μου με τους φίλους μου καθώς πάλι κάναμε παιδιά.
Βεβαίως υπάρχουν άνθρωποι από τα παλιά που ξέχασαν τα πάντα, και αν τα θυμούνται είναι για να αγιοποιούν τον εαυτό τους η να παίρνουν εύσημα από μια ομάδα ανθρώπων. Τους χαιρετώ χωρίς εκτίμηση, διότι εξαγοράζουν το παρελθόν για φιλικά κομματικά νεύματα. Το σπίτι μου, είτε είναι οίκημα, είτε δρόμος, είτε σκηνή, είτε εγκαταλειμμένο λεωφορείο δεν τους χωρά. Γενικώς δεν χωρά στην ζωή μου η μιζέρια που μπορεί να χωρά σε αναμνήσεις εξαργυρώσιμες...
8 Μπορούν οι γραφιάδες να προσφέρουν ουσιαστικά στην κρίση του τόπου μας;
Ο καθένας έχει ένα κύκλο επιρροής. Θα έλεγα λοιπόν πως πρωτίστως η ζωή του καθενός με τις αρετές της, μπορεί να αποτελέσει ένα καλό παράδειγμα μίμησης. Ας εργαστεί λοιπόν ο καθένας τίμια από το μετερίζι του. Ίσως Αν αυτό το χαμένο χαρακτηριστικό, (της τιμιότητας) μεταλαμπαδευτεί και τότε ίσως ξαναγεννηθεί το θαύμα που περιμένουμε άλλους να το αναστήσουν.
10 Δώστε μια συμβουλή στους νεώτερους ομότεχνους σας
Πρώτα να δουλέψουν τον εαυτό τους και μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν τον Άλλον. Πρωτίστως ανάγκη έχουμε από καλούς ανθρώπους και μετά από καλούς συγγραφείς.
11 Η τελευταία λέξη δική σας
Να μην αφήσουμε την σκόνη του χρόνου να σκεπάσει την Ιστορία μας αλλά και τα λάθη της. Μέσα από αυτά οφείλουμε να ξανασχεδιάσουμε το μοντέλο του νέου, ανθρώπου, του νέου πολιτικού, του νέου έλληνα. Υπάρχει γύρω μας ένα τεράστιος μεταμφιεσμένος κλοιός απορρόφησης μας, μέχρις αφανισμού. Ας μην επιτρέψουμε να γίνουμε εδέσματα σε χορτασμένες- αχόρταγες κεφαλαιοκρατικές κοιλιές,
Λιτή η ίδια, λιγόλογη και αυστηρή μπορείς να πεις σε προσωπικές εκφράσεις, αφήνει ότι έχει να πει σαν διαθήκη στα βιβλία της, κι όποιος κατάλαβε, κατάλαβε.
Στη παρούσα συνέντευξη η Κυρια της ελληνικής λογοτεχνίας μιλά για το καινούργιο της βιβλίο "Βρωμοθήλυκα της ιστορίας" που πρόσφατα κυκλοφόρησε απο τις ιστορικές εκδόσεις Γκοβόστη.
Αξίζει να διαβάσουμε τις απόψεις της... έστω και προς γνώσιν και συμμόρφωση:
1 Μιλήστε μας με λίγα λόγια το νέο σας βιβλίο.
Είναι ένα βιβλίο στοίχημα.. Αγαπημένος φίλος μου πρότεινε να γράψω για τόπο του. Ο τόπος του δεν είχε βαριά Ιστορία. Έπρεπε να τον μετακινήσω χρονικά και να τον ξαναχτίσω μέσα στην εποχή που σε κάθε σπιθαμή της πατρίδας, γραφόταν η Ιστορία με τον πιο κόκκινο τρόπο. Της Ελληνικής επανάστασης.
Μύθος δεν υπήρχε. Υπήρχε όμως κάποιο εφιαλτικό παραμύθι που με κυνηγούσε από τα παιδικά χρόνια. Του Αράπη. Που κρυμμένος στο μισακό με την γειτόνισσα πηγάδι μας, έβγαινε τις νύχτες και ερωτοτροπούσε μαζί της, με παράξενο τέλος και αποτελέσματα που άφηναν ένα κρύο ρίγος τα βράδια από τις αφηγήσεις των γυναικών.
Κατόπιν προέκυψε το ερώτημα Ποιος ο σκοπός που θα γραφόταν. Ήταν αρκετό να γραφεί ένα βιβλίο για να ευχαριστήσεις ένα πρόσωπο; Να εργαστείς ένα-δυο-τρία χρόνια μόνο για κάτι τέτοιο; Όχι. Έπρεπε να είναι κάτι πολύ περισσότερο.
Έτσι αποφάσισα να περάσω μέσα από τις δεκαετίες και από τόπο σε τόπο, εγγράφοντας κάθε φορά συνθήκες, ζωές, αγώνες και θυσίες, ακολουθώντας ένα κειμήλιο που ως κληρονόμημα περνούσε από γενιά σε γενιά. Είναι ένα βιβλίο που επιδέχεται τριπλή ανάγνωση. Της ευχαρίστησης, της μάθησης και της αποκωδικοποίησης. Αναλόγως τον αναγνώστη και τα «θέλω» του θα ανοιχτεί και θα «δοθεί»
2) Ποιο μήνυμα θα θέλατε να περάσετε στους αναγνώστες με το βιβλίο σας και γιατί βρώμικα θηλυκά και όχι βρόμικοι άντρες;
Το ξέρετε πως το αντικείμενο μου πάντα αφορά την ΓΥΝΑΙΚΑ. Το έχω ξαναπεί.
Με τον Εκδότη του Ιστορικού οίκου, Κ. Γκοβόστη.
Αυτήν αναλύω, αυτή προσπαθώ να γνωρίσω. Αυτήν αποκαθιστώ, δικαιώνω η όχι, δικάζω η αθωώνω, σε αυτήν δίνω δεύτερες ευκαιρίες γι αυτές αλλάζω εντελώς την ζωή που δεν κατάφεραν οι ίδιες να το κάνουν όντας ζωντανές. Αυτές «σκουντώ» -για να χρησιμοποιήσω κι έναν ενοχλητικό διαδικτυακό όρο- ώστε να υποψιαστούν πως κάτι πιο πέρα υπάρχει, που αξίζει την προσοχή τους.. Κάτι που πέρα από την ευχαρίστηση την στιγμιαία θα αφήσει κι ένα ψήγμα απορίας ίσως και μια διάθεση για μεγαλύτερη για σκέψη.
Όσο για το μήνυμα που λέτε, δεν στρατεύομαι παρά μόνο στην γλώσσα μου και την μελέτη της ιστορία μας και των λαθών της. Αν στα γραπτά μου αυτά τα δυο επιφέρουν ένα αποτέλεσμα αυτό θα είναι από μόνο του και μήνυμα και σκοπός και τέλος.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης σας, δεν ξέρω αν προσέξατε πως η λέξη ΒΡΩΜΟΘΗΛΥΚΑ αγκαλιάζεται προστατευτικά από δυο ωραία σύμβολα, που βροντοφωνάζουν πως εκεί μέσα χωράει μια παρανόηση. Μια επίφαση. Ή, μια αρχή που θα γκρεμιστεί από στιγμή σε στιγμή..
Σαν χαρακτηρισμός, είναι δημιούργημα μιας κοινωνίας αντρών και υποταγμένων γυναικών. Εφόσον κάθε θήλυ ον, που στεκόταν αντιμέτωπο με αυτό το «τείχος» η τον «τοίχο», χαρακτηριζόταν έτσι, είτε ήταν γυναίκα που απαιτούσε το δικαίωμα της ψήφου, είτε διεκδικούσε την επιλογή του συντρόφου η και της εκτός γάμου τεκνοποιίας.
Ποτέ δεν ακούσαμε για βρώμικους άντρες. Ας μην ξεχνάμε πως μας έμαθαν πως η κολυμπήθρα του Σιλωάμ για την αντρική βρωμιά είναι η γυναίκα. Μας πέρασαν στο πετσί μας πως αν η γυναίκα είναι «καθαρή» καταφέρνει να ξεπλύνει κάθε αντρικό ρύπο, διότι αυτός είναι και επιφανειακός, και προσωρινός και πίσω του πάντα κάποια άλλη ρυπαρή θήλεια ύπαρξη ευθύνεται.. Ας θυμηθούμε επίσης των ιερών γραφών τους χαρακτηρισμούς για την γυναίκα «Ιδού γάρ εν ανομίαις συνελήφθην καί εν αμαρτίαις εκίσσησέ με ή μήτηρ μου...» του Εβραϊκού Ψαλμού, το «η γυναίκα θα σωθεί με το να γεννά παιδιά»Α΄ Προς Τιμόθεον και άρα οι άτεκνες είναι καταδικασμένες και δεν υπάρχει τέλος...
3) Μετά από μια τόσο μεγάλη συγγραφική επιτυχία όπως η "Γυναίκα των Δελφών" θεωρείτε πως πρέπει να είστε πιο προσεκτική; Η για να σας το πω και διαφορετικά μια τόσο μεγάλη επιτυχία είναι βάρος ή τιμή;
Σε παλιότερη συνέντευξη σας είχα πει πως αυτήν ακριβώς την διάκριση «θα την παρομοίαζα με το φιλί που σαν παιδιά μας δώσανε οι γονείς από ευχαρίστηση. Ένα παιδί θα επαναλάμβανε την ίδια συμπεριφορά ώστε να ξανα-γευτεί αυτήν την τρυφερότητα. Κάποιο θα την αξίωνε χωρίς να έχει κάνει ιδιαίτερη προσπάθεια. Άλλο θα αδιαφορούσε και άλλο θα το έκανε φυλακτό.» προσωπικά την έκανα φυλακτό.
Όμως το βάρος, την ευθύνη, θέλω πιστεύω πως μάλλον το νοιώθει ο κάθε ένας και η κάθε μια που δεν θέλει να αρκεστεί - δεν θα πω εγώ στην διάκριση η την επιτυχία - στο σημείο γραφής που έχει φτάσει. Εφόσον είναι συνειδητοποιημένος γραφέας, αυτό- προσδιορίζεται, αυτό-περιορίζεται, αυτό-διατίθεται, ώστε να επαναπροσδιοριστεί ως τέτοιος, κάτω από το όραμα-στόχο-σκοπό που έχει δημιουργήσει για τον εαυτό του.
4) Όταν δεν γράφετε τι κάνετε;
Ετοιμάζομαι να γράψω. Δηλαδή θυμώνω, φωνάζω, γυροφέρνω αλλόφρων, σπάζω πιάτα, τοίχους, κάνω ανακαινίσεις, κάνω αγορές που θα φέρουν αρνητικό πρόσημο στον μηδαμινό προϋπολογισμό μου, δυσκολεύω την ζωή σε όποιον έχει την ατυχία να συγκατοικεί μαζί μου, σκέφτομαι, κλαίω και άλλα τέτοια όμορφα...
5) Τι σημαίνει για εσάς "είμαι συγγραφέας;"
Σημαίνει πως την ανάγκη μου να ζήσω, την έχω μετατρέψει σε μανία και ουαί σε όποιον μπει εμπόδιο στον δρόμο μου.
6) 'Έχετε όνειρα;
Δεν ονειρεύομαι. Στοχεύω. Και γι αυτό εργάζομαι, μεθοδεύω, υπομονεύω, επιμένω.
7) Ζείτε ή απλώς επιβιώνετε στην Ελλάδα του σήμερα;
Και σήμερα και χτες και πάντα θα ζω. Δεν εξαρτώ την ζωή μου ούτε από το ρεύμα μου. Θα ζήσω και θα γράψω στα σκοτάδια η στις λάμπες του δρόμου όπως έκανα μικρή. Και θα μοιραστώ την πατάτα μου με τους φίλους μου καθώς πάλι κάναμε παιδιά.
Βεβαίως υπάρχουν άνθρωποι από τα παλιά που ξέχασαν τα πάντα, και αν τα θυμούνται είναι για να αγιοποιούν τον εαυτό τους η να παίρνουν εύσημα από μια ομάδα ανθρώπων. Τους χαιρετώ χωρίς εκτίμηση, διότι εξαγοράζουν το παρελθόν για φιλικά κομματικά νεύματα. Το σπίτι μου, είτε είναι οίκημα, είτε δρόμος, είτε σκηνή, είτε εγκαταλειμμένο λεωφορείο δεν τους χωρά. Γενικώς δεν χωρά στην ζωή μου η μιζέρια που μπορεί να χωρά σε αναμνήσεις εξαργυρώσιμες...
8 Μπορούν οι γραφιάδες να προσφέρουν ουσιαστικά στην κρίση του τόπου μας;
Ο καθένας έχει ένα κύκλο επιρροής. Θα έλεγα λοιπόν πως πρωτίστως η ζωή του καθενός με τις αρετές της, μπορεί να αποτελέσει ένα καλό παράδειγμα μίμησης. Ας εργαστεί λοιπόν ο καθένας τίμια από το μετερίζι του. Ίσως Αν αυτό το χαμένο χαρακτηριστικό, (της τιμιότητας) μεταλαμπαδευτεί και τότε ίσως ξαναγεννηθεί το θαύμα που περιμένουμε άλλους να το αναστήσουν.
10 Δώστε μια συμβουλή στους νεώτερους ομότεχνους σας
Πρώτα να δουλέψουν τον εαυτό τους και μετά να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν τον Άλλον. Πρωτίστως ανάγκη έχουμε από καλούς ανθρώπους και μετά από καλούς συγγραφείς.
11 Η τελευταία λέξη δική σας
Να μην αφήσουμε την σκόνη του χρόνου να σκεπάσει την Ιστορία μας αλλά και τα λάθη της. Μέσα από αυτά οφείλουμε να ξανασχεδιάσουμε το μοντέλο του νέου, ανθρώπου, του νέου πολιτικού, του νέου έλληνα. Υπάρχει γύρω μας ένα τεράστιος μεταμφιεσμένος κλοιός απορρόφησης μας, μέχρις αφανισμού. Ας μην επιτρέψουμε να γίνουμε εδέσματα σε χορτασμένες- αχόρταγες κεφαλαιοκρατικές κοιλιές,
